Είμαι σίγουρη ότι μέχρι τώρα έχεις διαβάσει αρκετά βιβλία που άρχισαν να σου ελκύουν την προσοχή και να γίνονται ενδιαφέροντα μετά τις πρώτες 50, 80, πολλές φορές και 100 πρώτες σελίδες.
Υπάρχει λόγος που συμβαίνει όλο αυτό και καλό είναι τα δικά σου βιβλία να είναι ενδιαφέροντα από την πρώτη κιόλας πρόταση!
Ένα χειρόγραφο μερικών εκατοντάδων σελίδων ξεκινά από την πρώτη του πρόταση. Είναι το πρώτο πράγμα που διαβάζει ένας εκδότης, ένας ατζέντης, ένας επιμελητής, ένας κριτικός λογοτεχνίας, αλλά και όλοι σου οι αναγνώστες!
Μέσα σε αυτήν την πρώτη πρόταση οφείλεις – αλλά ταυτόχρονα έχεις και την ευκαιρία σου – να εντυπωσιάσεις και να έλξεις τον αναγνώστη σου «προς τα μέσα», προς τις γραμμές που ακολουθούν πάνω στο χαρτί σου!
Κάντο λοιπόν!
Μην χαραμίζεις την πρώτη σου πρόταση και κατ’ επέκταση την πρώτη σου παράγραφο για να «συστήσεις» και εξηγήσεις το πού, το ποιος, το πώς και το γιατί. Εδώ είναι η ευκαιρία σου για να «ορμήσεις» στον αναγνώστη/θεατή, ώστε κι αυτός με τη σειρά του να θέλει να «ορμήσει» με τα μούτρα στο υπόλοιπο κείμενό σου.
Κάνε την πρώτη σου πρόταση αξέχαστη για τον αναγνώστη σου. Κάνε την συγκλονιστική και δώσε του αυτό το κάτι, που να μην μπορεί να «ξεφύγει», ώστε να θέλει οπωσδήποτε να διαβάσει παρακάτω. Και πώς μπορεί να είναι μια τέτοια πρώτη πρόταση;
Διαταράσσει.
Δημιουργεί εντάσεις.
Προκαλεί.
Σπάει ένα φυσικό ή φυσιολογικό σχήμα.
Δημιουργεί αντιπαλότητες.
Υψώνει εμπόδια.
Απειλεί.
Και γιατί όλα αυτά;... γιατί αυτό είναι η λογοτεχνία… μια συνεχής πάλη ανάμεσα σε στοιχεία σαν και τα παραπάνω και στην προσπάθεια των ηρώων να ξεφύγουν από αυτά, να τα υπερνικήσουν και να συνεχίσουν την ζωή τους.
Για παράδειγμα: «Η Τετάρτη ήταν μια όμορφη μέρα για την Θεσσαλονίκη, με έναν λαμπερό ήλιο και γεμάτη θετική ενέργεια».
Είμαι σίγουρη ότι έχεις διαβάσει αρκετές πρώτες προτάσεις που έχουν έναν ουδέτερο έως αδιάφορο για τον αναγνώστη συναισθηματικό αντίκτυπο. (Θυμήσου πως η λογοτεχνία σε όλο της το μεγαλείο, είναι ένα τεράστιο συναισθηματικό πάρε δώσε ανάμεσα σε αναγνώστες/θεατές και δημιουργούς!). Μπορεί και να έχεις γράψει τέτοιου είδους εναρκτήριες προτάσεις και να αναρωτιέσαι γιατί δεν είχε το κείμενό σου τον αναμενόμενο αντίκτυπο.
Στο παραπάνω παράδειγμα:
Δεν υπάρχει κανένα συναίσθημα.
Δεν υπάρχει καμιά διαταραχή.
Τίποτα δεν δημιουργεί εντάσεις.
Τίποτα δεν προκαλεί.
Τίποτα δεν σπάει ένα φυσικό ή φυσιολογικό σχήμα.
Τίποτα δεν δημιουργεί αντιπαλότητες.
Τίποτα δεν υψώνει εμπόδια.
Απολύτως τίποτα δεν απειλεί τίποτα και κανέναν.
Αν και είναι μια πρώτη πρόταση που δεν είναι απαραίτητο ότι θα απογοητεύσει τον αναγνώστη, σίγουρα δεν του εξάπτει την περιέργεια να διαβάσει και παρακάτω. Θα διαβάσει μεν – γιατί είναι η πρώτη πρόταση – αλλά θα διαβάσει από κεκτημένη ταχύτητα και όχι από αμείωτο ενδιαφέρον και περιέργεια για το πώς θα συνεχίσει αυτό το κείμενο.
Αν όμως η ίδια πρώτη πρόταση διαμορφωνόταν ως εξής: «Η Τετάρτη ήταν μια όμορφη μέρα για την Θεσσαλονίκη, με έναν λαμπερό ήλιο και γεμάτη θετική ενέργεια, μέχρι τη στιγμή που ο Διονύσης έπρεπε να δολοφονήσει ακόμη έναν άνδρα σήμερα κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού του γεύματος στο πιο κεντρικό μαγαζί της πόλης».
Και φυσικά το «δόλωμα» έχει ειπωθεί. Και φυσικά είμαι σίγουρη πως αναγνωρίζεις την διαφορά!
Αναταραχή.
Ένταση.
Πρόκληση.
Σπάσιμο του φυσικού – φυσιολογικού σχήματος.
Απειλή.
Είναι όλα εδώ! Στην πρώτη σου πρόταση! Μια πρώτη πρόταση πλούσια σε συναισθήματα «ανησυχίας» και περιέργειας για τον αναγνώστη σου!
Θυμήσου λοιπόν την επόμενη φορά – αλλά και κάθε φορά – που θα έχεις μία έναρξη – πολύ παραπάνω για την έναρξη του χειρόγραφού σου – αλλά και για την έναρξη κάθε κεφαλαίου σου και κάθε σκηνή σου, αν μπορείς να το κάνεις, να ελέγχεις τα συναισθηματικά επίπεδα:
Αναταραχής
Έντασης
Πρόκλησης
Σπάσιμο του φυσικού – φυσιολογικού σχήματος
Απειλής
Αντιπαλότητας
Εμποδίων
Ο διάλογος ως Έναρξη: Αν το κείμενό σου ξεκινά με διάλογο, φρόντισε απλά να δημιουργεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τα παραπάνω σημαντικά συναισθήματα διαταραχής, αλλά και να είναι ξεκάθαρο όσο πιο κοντά στην έναρξη γίνεται:
Το ποιος μιλάει με ποιον.
Τι ακριβώς κουβεντιάζουν και γιατί.
Οι πρώτες τρεις σελίδες σου: Οι πρώτες τρεις σελίδες σου είναι το αμέσως επόμενο σημαντικό κομμάτι της έναρξης όπου έχεις την ευκαιρία να «αιχμαλωτίσεις» και να έλξεις το ενδιαφέρον του αναγνώστη σου για την συνέχεια επί των σελίδων σου.
Μετά την πρώτη πρόταση, έπεται το υπόλοιπο βιβλίο σου που ξεκινά με το όριο των τριών πρώτων σελίδων και το πώς θα κάνεις τον αναγνώστη σου να νοιώσει διαβάζοντάς τες.
Τι μπορείς να κάνεις για να κρατήσεις το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο; Να προκαλέσεις και να αλλάξεις τα δεδομένα των κεντρικών ηρώων σου.
Σίγουρα του πρωταγωνιστή σου. Να του δημιουργήσεις τέτοια «προβλήματα» που θα τον αναγκάσεις να ξεφύγει από την ρουτίνα της βολής και της καθημερινότητάς του!
Και ναι, κάν' το από την αρχή! Ξεκίνα όλους αυτούς τους «προβληματισμούς» και τις προκλήσεις από τις πρώτες τρεις σελίδες σου.
Δεν είναι απαραίτητο να αναφερθείς σε πολύ δραστικά θέματα και κοσμοϊστορικές απειλές.
Ένα αυτοκίνητο χαλάει στην μέση μιας ερημιάς.
Το αφεντικό σε καλεί στο γραφείο.
Τηλεφώνημα στην μέση της νύχτας.
Ένα γράμμα… με τι νέα όμως;
Ο πρωταγωνιστής είναι κρυφός μάρτυρας σε ένα ατύχημα ή δολοφονία.
Ένα παιδί πάει στο νοσοκομείο.
Ο πρωταγωνιστής κερδίζει το λότο!
Πολλοί συγγραφείς – ιδιαίτερα αυτοί που βρίσκονται στο ξεκίνημά τους – θεωρούν καλό να «εξηγήσουν» στον αναγνώστη το ποιος είναι ο ήρωας τους και γιατί είναι αυτός που είναι και κάνει αυτά που κάνει σήμερα.
Με δυο λόγια, κάνουν εκτενείς αναφορές στο παρελθόν του ώστε να μπορέσουν να ερμηνεύσουν και να «δικαιολογήσουν» το παρόν του.
Όμως η έναρξη του χειρόγραφού σου δεν είναι το πλέον κατάλληλο μέρος για να κάνεις κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, η όποια αναφορά στο παρελθόν είναι ένα ευαίσθητο σημείο της λογοτεχνίας και απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς για να το πάρεις με το μέρος σου και να το ευχαριστηθούν οι αναγνώστες σου.
Ναι, είναι απαραίτητο να δημιουργήσεις δεσμούς ανάμεσα στον αναγνώστη και τουλάχιστον τον κεντρικό ήρωά σου, αλλά κάν' το με το να τον βάλεις σε δράση και όχι με το να μας πεις ποιος ήταν πριν ξεκινήσει η ουσιαστική πλοκή σου.
Αν μας δώσεις έναν ενδιαφέροντα ήρωα, θα τον ακολουθήσουμε και δίχως να γνωρίζουμε πολλά πολλά γι’ αυτόν.
Επίσης, μπορούμε να μαθαίνουμε λίγα πράγματα την κάθε φορά γι’ αυτόν, και όχι όλα μαζί, και αυτό που θα μαθαίνουμε την κάθε φορά να είναι μέρος της πλοκής και όχι ένα κομμάτι κειμένου που θα βάζει στην «αναμονή» την εξέλιξη της πλοκής.
Δωρεάν Γνώση: Καλό είναι να κρατάς μια ισορροπία ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν των ηρώων σου. Να θυμάσαι πρώτα να τους βάζεις σε δράση (να κάνουν δηλαδή πράγματα, να αντιδρούν, να επιλέγουν, να αποφασίζουν) και μετά να εξηγείς το όποιο γιατί τους.
Στην πραγματικότητα είναι πάντοτε καλό να κρατάς συνειδητά κάποιες πληροφορίες μακριά από τον αναγνώστη σου, ώστε να του δημιουργείς την όποια απορία ή ερωτηματικό, να το καλλιεργείς και μετά να του δίνεις την απάντηση ή να του λύνεις το μυστήριο, και να μην τον κάνεις να βαριέται στις πρώτες 50, 80, ή και 100 πρώτες σελίδες σου.
Εξασκήσου λοιπόν στις ενάρξεις σου.
Διάβασε και μελέτησε βιβλία και συγγραφείς που θαυμάζεις και δες το ξεκίνημά τους.
Κράτα σημειώσεις και πειραματίσου.
Τόλμησε και δημιούργησε.
Συνδύασε αυτήν την γνώση με Τέχνη και Τεχνική που απαιτεί η συγγραφή!
Φιλιάααααααα! Τα λέμε ξανά σύντομα!
Μαρία Γούσιου,
Συγγραφέας, Writing-Coach + Eπιμελήτρια Βιβλίων
Οικοδέσποινα Online/Ψηφιακών Σεμιναρίων Συγγραφής - Δημιουργικής Γραφής
Οικοδέσποινα του Writing-Online.gr