Ένα πρωινό Σαββάτου, τον Ιανουάριο του 2007, είχα μια πολύ όμορφη κουβέντα, στα πλαίσια μιας συνέντευξης που έδωσα στην υπέροχη Βάσω Παππά, για την Εφημερίδα που εργαζόταν.
Αυτή η κουβέντα ήταν κάτι που είχα ξεχάσει, όμως διαβάζοντάς την μετά από τόσα χρόνια με ενέπνευσε, με καθοδήγησε ΞΑΝΑ για το σήμερα, αλλά και μου υπενθύμισε αρκετά, τόσο για την Συγγραφή, όσο και για την ίδια την Ζωή.
Γι’ αυτό σήμερα αποφάσισα να την μοιραστώ μαζί σου με την προσδοκία να εμπνεύσει κι εσένα, αλλά και μέσα από το κείμενο που ακολουθεί, να γνωριστούμε λίγο καλύτερα, αλλά και να σε βοηθήσω τόσο ως Συγγραφέα, όσο και ως Άνθρωπο… καλή απόλαυση.
“Τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Πίσω απ' το κάθε τι υπάρχει η απόλυτη σοφία της νομοτέλειας”
Σήμερα φιλοξενούμε μια νεοανερχόμενη συγγραφέα, τη Μαρία Γούσιου, τα βιβλία της οποίας, με το που εκδόθηκαν, έγιναν ευρέως αποδεκτά, αφού φιγουράρουν στις λίστες με τα best sellers.
H Mαρία γράφει από παιδί, πάντα της άρεσε να ζωγραφίζει, απολαμβάνει το χορό και τα τελευταία χρόνια είναι εισηγήτρια σεμιναρίων και εργαστηρίων συγγραφικής τέχνης.
Ξεκίνησε τις σπουδές της από τον τομέα των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (Liberal Arts) και τις ολοκλήρωσε στη Μεγάλη Βρετανία, σπουδάζοντας την Τέχνη της Συγγραφής στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών, στην Ακαδημία Συγγραφέων και στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.
Η απόφασή της να μοιραστεί με τον κόσμο γνώσεις και εμπειρία, για όλα αυτά που μπορούν να δημιουργηθούν πάνω στο χαρτί, και η ανταπόκριση των ανερχόμενων, ή ήδη αναγνωρισμένων συγγραφέων, που παρακολουθούν τα εργαστήρια και σεμινάριά της, φανερώνουν ότι βρίσκεται στο σωστό δρόμο.
Έτσι, μέσα από τη μεταφορά της εξειδικευμένης γνώσης, αλλά και μέσα από τις πολυποίκιλες και ειδικά διαμορφωμένες συγγραφικές ασκήσεις, ο υποψήφιος ή ο ανερχόμενος συγγραφέας μαθαίνει να εμπιστεύεται και να εξελίσσει το συγγραφικό του εαυτό.
Μαθαίνει να εμπιστεύεται τη γραπτή του έκφραση, όποια κι αν είναι αυτή: μυθιστόρημα, ποίημα, θεατρικό κείμενο, διήγημα ή παραμύθι, ανακαλύπτοντας παράλληλα το γιατί αυτός γράφει, αλλά και το πόσο εύκολα και καλά μπορεί να γράψει.
-Είστε συγγραφέας μυθιστορημάτων. Σκεφτήκατε ποτέ πώς θα ήταν η ζωή σας χωρίς τη γραφή;
Όχι. Και για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, ποτέ δεν πέρασε τέτοια σκέψη από το μυαλό μου.
Ακόμη και μυθιστορήματα να μην έγραφα, δεν μπορώ να φανταστώ να μη γράφω, για να ξεδιαλύνω τις σκέψεις μου και τα συναισθήματά μου, δεν μπορώ να φανταστώ να μην υμνώ έρωτες μέσα από λέξεις που θα είναι χαραγμένες πάνω στο χαρτί.
Δεν μπορώ να φανταστώ να μην επικοινωνώ γραπτά με φίλους... με τον εαυτό μου τον ίδιο.
-Στο ταξίδι σας αυτό από πού αντλείτε τα ερεθίσματά σας;
Από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε...
Από την απόλυτη φαντασία, που μπορεί να μην έχει καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα, μέχρι και την πιο πεζή καθημερινότητα, που όμως γίνεται ερέθισμα για μένα, ώστε, μεταποιώντας την, να την κάνω κάτι νέο, κάτι εντελώς καινούριο, που, καθώς θα γεννιέται κάτι διαφορετικό από αυτό που ήταν στην αρχική του μορφή.
-Πώς δημιουργείτε τους ήρωές σας;
Δημιουργούνται κυρίως μέσα από τις ανάγκες της πλοκής, αλλά πάντα κουβαλούν κάτι γνώριμο και οικείο και σκοπό τους έχουν να εμπνεύσουν, να βάλουν τον αναγνώστη σε μια τέτοια συναισθηματική κατάσταση, ώστε να γίνει ένα “κλικ” βελτίωσης στην ποιότητα της ζωής του.
Γι' αυτό και οι ήρωές μου, αν και περνούν μέσα από ένα σωρό προσωπικά μονοπάτια, εμπειρίες και δοκιμασίες, στο τέλος αναγεννιούνται.
-Ζούμε σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί, από τη μια, η οικονομική ολιγαρχία και, από την άλλη, οι μετανάστες, οι φτωχοί, οι άνεργοι. Ποια είναι η θέση του συγγραφέα μέσα σε έναν τέτοιο κόσμο;
Η θέση του συγγραφέα είναι και πάλι να εμπνεύσει.
Να δείξει μέσα από τις σελίδες του ότι ο κάθε άνθρωπος έχει και το δικαίωμα, αλλά και τη δύναμη να τα καταφέρει. Κι αυτή η δύναμη δεν είναι αλλού, δεν είναι πάντα στα χέρια άλλων. Αυτή η δύναμη είναι εδώ.
Είναι μέσα στον καθένα, και ένα βιβλίο, μια σελίδα, ακόμη και μια λέξη, μπορεί να φέρει την ανατροπή και να δραστηριοποιήσει, να κινητοποιήσει τον καθένα μας, για να οδηγηθεί στα όνειρά του.
-Έχετε εντοπίσει τι είναι, τελικά, αυτό που ενοχλεί πλέον στις σχέσεις; Νομίζετε ότι τα προβλήματα που τις ταλανίζουν, είναι τα ίδια εδώ και πολλά–πολλά χρόνια και όλοι βιώνουμε την επανάληψη;
Για μένα κοινός παρονομαστής στα θέματα των σχέσεων, είτε η σχέση αυτή είναι με τον εαυτό σου τον ίδιο είτε με τον ερωτικό σου σύντροφο είτε με τους φίλους, την οικογένεια ή ακόμη και την εργασία σου, είναι η ΑΓΑΠΗ.
Αν αγαπάς σωστά και συνειδητά τον εαυτό σου, τότε, ως διά μαγείας, όλα βαίνουν καλώς. Όμως, αν αυτό δεν συμβαίνει ή υπάρχουν τρύπες και κενά... τότε υπάρχουν περιθώρια και για προβλήματα, που, αν δεν τα διευθετήσεις, για να πας παραπέρα, τείνουν να είναι επαναλαμβανόμενα.
-Γράφοντας, έχετε την αίσθηση ότι με τη γραφή μπορείτε να βάλετε σε τάξη τον κόσμο;
Σε καμία περίπτωση. Ποια είμαι εγώ, που θα αναλάβω ένα τόσο μεγάλο έργο; Νομίζω ότι είμαι πολύ “μικρή” και ελάχιστα “σοφή” μπροστά στο μεγαλείο αυτού του κόσμου, αυτού του σύμπαντος, για να τολμήσω κάτι τέτοιο. Πώς θα μπορούσα αληθινά και τίμια να γνωρίζω τι είναι καλό για τον καθένα από μας... και μάλιστα να το βάλω σε τάξη;
Πιστεύω ότι όλα γίνονται για κάποιο λόγο. Πιστεύω ότι τίποτε δεν γίνεται τυχαία και ότι πίσω από το κάθε τι, ανεξάρτητα από το αν είμαστε σε θέση να το ερμηνεύσουμε ή όχι, υπάρχει η απόλυτη σοφία της νομοτέλειας...
Κι εγώ δεν είμαι, παρά μια πολύ μικρή κουκίδα του. Αν μπορώ να κάνω κάτι, είναι μόνο να εμπνεύσω μέσα από τα γραπτά μου και μέσα από τη συμπεριφορά και την προσωπικότητά μου τους ανθρώπους που συναναστρέφομαι.
-Τι πιστεύετε ότι κάνει το συγγραφέα να ξεχωρίζει από έναν κοινό άνθρωπο;
Πιστεύω ότι και οι συγγραφείς, όπως όλοι οι άνθρωποι, ανήκουμε στην ίδια κατηγορία των “κοινών θνητών”, με τις χαρές, τους πόνους μας, τα επιτεύγματα, τις φοβίες μας, τα δυνατά μας σημεία, αλλά και τις ανασφάλειές μας.
Αν διαφοροποιεί ίσως κάτι τους συγγραφείς, είναι ότι μέσα από τις λέξεις καταφέρνουν να κάνουν τα οικεία να φαντάζουν ξεχωριστά και τα ιδιαίτερα ξεχωριστά τα βάζουν με έναν τέτοιο τρόπο πάνω στο χαρτί, ώστε να γίνονται οικεία για τους αναγνώστες.
-Συνήθως οι νέοι συγγραφείς συναντούν εμπόδια στην έκδοση των βιβλίων τους. Εσείς πώς καταφέρατε να τα ξεπεράσετε; Πόσο εύκολο είναι να είναι κανείς συγγραφέας στην Ελλάδα;
Εγώ πάλι πιστεύω ότι, όταν το κείμενό σου είναι καλό, οι εκδοτικοί οίκοι θα το αναγνωρίσουν και θα θέλουν να συνεργαστούν μαζί σου, ώστε να προχωρήσουν στην έκδοση του βιβλίου σου.
Αν υπάρχει πρόβλημα για τους εν δυνάμει συγγραφείς, για μένα δεν έχει να κάνει με τους εκδοτικούς οίκους, αλλά με το γεγονός ότι τα κείμενα που φτάνουν στα χέρια ενός εκδότη, δεν είναι επαρκώς επιμελημένα από τον ίδιο τον συγγραφέα, γεγονός που τα κάνει ποιοτική μη επαρκή για έκδοση.
Είναι από τα βασικότερα δεδομένα που αγνοούν οι ανερχόμενοι συγγραφείς και αυτό δεν έχει να κάνει με το ταλέντο ή με το χάρισμα. Εγώ είμαι σίγουρη ότι και το ταλέντο και το χάρισμα και το ιδιαίτερο μεράκι υπάρχει στην πλειονότητα αυτών, το ζήτημα που βάζει “φρένο” στην έκδοση, είναι αλλού και είναι πρακτικό.
Γι' αυτό υπάρχουν και τμήματα, πλέον, όπως το Εργαστήρι Συγγραφικής Τέχνης που διδάσκω για να διαφωτίσει, μεταξύ άλλων, τους ανερχόμενους συγγραφείς και γι' αυτά τα θέματα.
-Πολλοί είναι αυτοί που αναριωτούνται: “Δεν είναι ένα έμφυτο ταλέντο το να γράφεις καλά; Δεν είναι κάτι με το οποίο απλά γεννιέσαι”;
Όλοι οι καλλιτέχνες γνωρίζουν ότι απαιτείται εξάσκηση για την καλλιτεχνική τους έκφραση, απαιτούνται δοκιμές, πρόβες και εξειδικευμένη γνώση, που συμπεριλαμβάνει και τους συγγραφείς.
Η συγγραφή ανήκει στις καλές τέχνες, όπως και η υποκριτική, η μουσική, η ζωγραφική, ο χορός. Ο συγγραφέας είναι ένας καλλιτέχνης, όπως και ο ηθοποιός, ο μουσικός, ο ζωγράφος και ο χορευτής. Μας είναι οικείο να ακούμε για ζωγράφους που σπουδάζουν στην Καλών Τεχνών ή που μαθητεύουν κοντά σε μεγάλους δασκάλους.
Θεωρούμε αυτονόητο, για κάποιον που το ταλέντο του ηθοποιού, να ερμηνεύει με επιτυχία ένα ρόλο, αφού προηγουμένως έχει παρακολουθήσει μαθήματα υποκριτικής, έχει κάνει πρόβες και έχει ακούσει τις οδηγίες του σκηνοθέτη. Ακριβώς η ίδια λογική ισχύει και για το συγγραφέα.
Οι συγγραφείς που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά και οι συγγραφείς που θα γνωρίσουμε αύριο, είναι αυτοί που έχουν δεσμευτεί και συνεχίζουν να αυτοπειθαρχούν στο να εξασκούνται πάνω στην τέχνη της γραφής με την ίδια ακριβώς λογική που και ένας αθλητής κάνει τις προπονήσεις του ή οποιοσδήποτε άλλος καλλιτέχνης κάνει τις πρόβες και τις δοκιμές του.
Οι λέξεις είναι κάτι το “μαγικό”, έχουν δόνηση και ενέργεια, είναι δυνατές και ισχυρές. Οι λέξεις γίνονται αφορμή να επικοινωνήσουμε τις ιδέες, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις γνώσεις μας.
Με αυτήν την έννοια και ο συγγραφέας είναι ένας “μάγος”, γιατί με τις λέξεις του μπορεί να εφεύρει και να σε μεταφέρει σε κόσμους, ανθρώπους, καταστάσεις και σχέσεις που δεν υπήρξαν, δεν υπάρχουν και ίσως να μην υπάρξουν ποτέ. Κι όμως... με τη δύναμη και τη δυναμική των λέξεων, πολλοί είναι αυτοί που καταφέρνουν να καθηλώσουν, αλλά και να κάνουν τους αναγνώστες τους να ταυτιστούν.
[Παρουσίαση/ομιλία με θέμα την Συγγραφή - Ολυμπιακό Μουσείο Θεσσαλονίκης - 2007]
-Πώς καταλαβαίνετε αν το αναγνωστικό κοινό αρέσκεται στον τρόπο και στο ύφος της γραφής σας;
Υπάρχει ένας παγκόσμιος νόμος για τους συγγραφείς, που λέει ότι: αν το θέμα και ο τρόπος που το γράφεις σε παθιάζει, σε κάνει να νιώθεις όμορφα και σου ξεσηκώνει συναισθήματα, τότε είναι βέβαιο ότι και οι αναγνώστες θα ταυτιστούν και θα νιώσουν κομμάτι από τα δικά σου συγγραφικά συναισθήματα. Θα τους περάσεις την ενέργειά σου.
Αν δεν σου “μιλάει” αυτό για το οποίο γράφεις, ή ο τρόπος που το αναπτύσσεις, τότε σταμάτα να γράφεις, μέχρι να βρεις το επόμενο θέμα με το οποίο θα παθιαστείς. Κι αυτό πιστεύω ότι ισχύει για όλα τα πράγματα.
Αν αγαπάς κάτι, το κάνεις καλά, αν όχι, αν το κάνεις με το ζόρι, τότε στο αποτέλεσμα αυτό επίσης φανερώνεται. Έτσι, λοιπόν, επιλέγω θέματα τα οποία με αγγίζουν βαθιά και προσωπικά.
Γράφω και παθιάζομαι πρώτη εγώ, και μετέπειτα... τα σχόλια των αναγνωστών, μου επιβεβαιώνουν ότι έπραξα καλά. Βέβαια, ποτέ δεν μπορείς να “ξετρελάνεις” ή να ευχαριστήσεις τους πάντες, αλλά με την πλειονότητα τουλάχιστον τα καταφέρνω καλά.
-Μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού προτιμά βιβλία με ειδυλλιακό περιεχόμενο. Θα προτιμούσατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα αφιερωμένο στον έρωτα;
Και το “ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ” αλλά και το “ΚΙ ΟΜΩΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΝΕΡΑΪΔΕΣ”, το κάθε μυθιστόρημα, με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, υμνεί τον έρωτα.
Άλλωστε, οι ερωτικές μας σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο για την ευτυχία και την εσωτερική μας πληρότητα. Φυσικό είναι, τα βιβλία και η τέχνη γενικότερα να εμπνέονται και να μεταδίδουν μηνύματα γύρω από αυτό το ύψιστο αίσθημα.
-Εσείς ποια βιβλία επιλέγετε για τον ελεύθερο χρόνο σας; Ποιο βιβλίο, απ' αυτά που διαβάσατε τελευταία, σας άρεσε ιδιαίτερα;
Μου αρέσουν τα σύγχρονα μυθιστορήματα Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών. Ξεκουράζομαι με την ποίηση, αλλά γενικότερα διαβάζω οτιδήποτε πέσει στο χέρι μου.
Δεν έχω αγαπημένο συγγραφέα ή αγαπημένο βιβλίο με την “κλασική” έννοια του όρου, γιατί από κάθε ανάγνωσμα, ακόμη κι αν αυτό μου δώσει μόνο μία καλή παράγραφο ή μια εμπνευσμένη πρόταση, νιώθω κερδισμένη.
-Ταξιδεύετε; Αν ναι, ποιες πόλεις έχετε αγαπήσει μέσα από τα ταξίδια σας; Για πόσο μπορείτε να μείνετε σε έναν τόπο, εάν δεν βρίσκονται οι δικοί σας άνθρωποι σ' αυτόν;
Ναι μου αρέσουν τα ταξίδια και, είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε για προσωπικούς, βρίσκομαι συχνά με μια βαλίτσα στο χέρι. Εντούτοις, σπάνια με μαγεύουν οι προορισμοί, για να ζητήσω να επιστρέψω σε έναν τόπο μόνο για την ομορφιά του. Όμως, με μαγεύουν οι άνθρωποι.
Για έναν άνθρωπο θα πήγαινα ξανά και ξανά σε έναν τόπο. Επίσης, αν οι συνθήκες και οι σχέσεις το επιτρέπουν, δεν έχω πρόβλημα να μείνω μακριά από την οικογένειά μου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Άλλωστε, αυτό μου είναι γνώριμο, το κάνω από πολύ μικρή.
Τώρα, όσον αφορά πόλεις, η Αθήνα πάντα με υποδέχεται μ' έναν τρόπο μαγικό και μου φέρεται ανέλπιστα όμορφα! Στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη ευχαρίστως θα έμενα για ένα εξάμηνο, για να συγχωνευτώ με τους ντόπιους. Ενώ, όταν λείπω αρκετά από τη Θεσσαλονίκη, την πεθυμώ.
Τώρα όμως θέλω να μάθω για σένα...
Εσύ είσαι συγγραφέας μυθιστορημάτων ή σου αρέσει να γράφεις βιβλία κάποιας άλλης κατηγορίας;
Έχεις συναντήσει εμπόδια κατά την έκδοση, κι αν ναι ποια είναι αυτά, αλλά και πως τα ξεπέρασες ή μήπως χρειάζεσαι βοήθεια για να τα ξεπεράσεις?
Και ποια είναι τα βιβλία που επιλέγεις ως αναγνώστης για να αφιερώσεις κομμάτι του ελεύθερου χρόνου σου; Διάβασες κάτι τώρα πρόσφατα που πραγματικά να σου άρεσε και να θέλεις να μας το συστήσεις;
Γράψε μου στο χωρίο πιο κάτω, θα χαρώ πολύ να μάθω για σένα. Επίσης σου θυμίζω πως μία φορά την εβδομάδα, υπέροχοι άνθρωποι από όλο τον κόσμο, βρίσκονται εδώ, για να ακούσουν, να δουν και να διαβάσουν όσα κι εσύ.
Και που ξέρεις… η δική σου ιστορία και οπτική γωνία –στο χωρίο των σχολίων πιο κάτω– μπορεί να είναι ΑΚΡΙΒΩΣ αυτό που κάποιος από εμάς έχει ανάγκη, αυτή την στιγμή.
Εμείς, θα τα πούμε ξανά σύντομα.
Στο μεταξύ, να έχεις μια ανέλπιστα όμορφη ημέρα!
Μαρία
ΥΓ. Αν έχεις φίλους, γνωστούς, συγγενείς ή συναδέλφους/συνεργάτες που ξέρεις ότι κάτι τέτοιο θα τους ενδιέφερε και θα τους ενέπνεε, τότε προώθησέ τους αυτό το post τώρα.
Από την συνέντευξή μου στην Εφημερίδα ΓΝΩΜΗ
Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2007
Επιμέλεια: ΒΑΣΩ ΠΑΠΠΑ – ΝΙΚΟΛΑΣ ΠΑΠΠΑΣ